MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG THANH TRA, TIẾP CÔNG DÂN, GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI, TỐ CÁO Ở CẤP HUYỆN

Hoạt động thanh tra cấp huyện: Hoạt động thanh tra được hiểu theo nghĩa rộng, hẹp khác nhau tùy thuộc góc độ tiếp cận. Theo nghĩa hẹp hoạt động thanh tra là khái niệm đã được quy định trong Luật Thanh tra năm 2010 là: xem xét, đánh giá, xử lý theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

1. Một số khái niệm

- Hoạt động thanh tra cấp huyện: Hoạt động thanh tra được hiểu theo nghĩa rộng, hẹp khác nhau tùy thuộc góc độ tiếp cận. Theo nghĩa hẹp hoạt động thanh tra là khái niệm đã được quy định trong Luật Thanh tra năm 2010 là: xem xét, đánh giá, xử lý theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Theo nghĩa rộng, hoạt động thanh tra là hoạt động của cơ quan thanh tra nhà nước nhằm thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn trong lĩnh vực thanh tra. Theo đó, phạm vi hoạt động thanh tra khá rộng bao gồm hai mảng nhiệm vụ, quyền hạn chính là: (i) quản lý nhà nước về hoạt động thanh tra và (ii) tiến hành hoạt động thanh tra.

Hoạt động thanh tra cấp huyện chịu sự chỉ đạo trực tiếp từ Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện với tư cách là Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước tại địa phương, đồng thời hoạt động này chịu tác động bởi cơ quan thanh tra cấp tỉnh, các cơ quan chuyên môn cùng cấp. Bài viết này tiếp cận khái niệm hoạt động thanh tra cấp huyện ở phạm vi rộng, đó là hoạt động của cơ quan thanh tra nhà nước cấp huyện. Theo đó, hoạt động thanh tra được tính từ thời điểm cơ quan thanh tra huyện xây dựng chương trình, kế hoạch thanh tra hằng năm, đến việc triển khai hoạt động của các Đoàn thanh tra và kiểm tra, đôn đốc thực hiện kết luận thanh tra của cơ quan thanh tra huyện.

- Tiếp công dân cấp huyện: Luật Tiếp công dân năm 2013 quy định cụ thể nhiệm vụ, công việc cần tiến hành để tổ chức hoạt động tiếp công dân các cấp. Theo đó, có thể hiểu tiếp công dân cấp huyện là việc cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước ở cấp huyện (Ủy ban nhân dân, cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dânhuyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh [1] bằng những hoạt động thực tế để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình nhằm đón tiếp, lắng nghe, tiếp nhận khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân; giải thích, hướng dẫn cho công dân về việc thực hiện khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh theo đúng quy định pháp luật của. Hoạt động tiếp công dân cấp huyện bao gồm (1) tổ chức việc tiếp công dân; (2) tiếp công dân định kỳ, đột xuất của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện, Trưởng các đơn vị trực thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện; (3) Phân công cán bộ, công chức làm nhiệm vụ tiếp công dân thường xuyên tại Trụ sở tiếp công dân; (4) Phối hợp với các cơ quan hữu quan trong việc tiếp công dân (tiếp đoàn đông người); (5) Quản lý nhà nước về công tác tiếp công dân.

- Giải quyết khiếu nại cấp huyện: giải quyết khiếu nại  là việc thụ lý, xác minh, kết luận và ra quyết định giải quyết khiếu nại [2]. Theo đó, giải quyết khiếu nại cấp huyện được hiểu là việc Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện, Thủ trưởng các cơ quan, đơn vị trực thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện thực hiện việc tiếp nhận, thụ lý, xác minh, kết luận và ra quyết định giải quyết khiếu nại.

- Giải quyết tố cáo cấp huyện: Giải quyết tố cáo là việc thụ lý, xác minh, kết luận nội dung tố cáo và xử lý kết luận nội dung tố cáo của người giải quyết tố cáo [3]. Theo đó, giải quyết tố cáo cấp huyện được hiểu là việc Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện, Thủ trưởng các cơ quan, đơn vị trực thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện thực hiện việc thụ lý, xác minh, kết luận nội dung tố cáo và xử lý kết luận nội dung tố cáo.

- Tổ chức hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo:

Tổ chức hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo cấp huyện  là việc chủ thể có thẩm quyền theo quy định của pháp luật lãnh đạo, chỉ đạo, phân công nhiệm vụ; tham mưu, tổ chức thực hiện, bố trí các nguồn lực  hỗ  trợ; theo dõi, đôn đốc quá trình thực hiện để bảo đảm hiệu quả thi hành pháp luật thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phục vụ mục tiêu quản lý nhà nước ở cấp huyện.

2. Bản chất của việc tổ chức hoạt động thanh tra, tiếp công dân giải  khiếu nại, tố cáo ở cấp huyện

Một là, tổ chức hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại tố cáo là việc tổ chức thi hành pháp luật của các chủ thể có thẩm quyền tại địa phương.

Hiến pháp năm 2013 quy định nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương là: “Tổ chức và bảo đảm việc thi hành Hiến pháp, pháp luật tại địa phương; quyết định các vấn đề của địa phương do luật định" [4]. Tiếp đó, Luật Tổ chức Chính quyền địa phương xác định nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban nhân dân huyện là: “Thực hiện các nhiệm vụ về tổ chức và bảo đảm việc thi hành. Hiến pháp và pháp luật, xây dựng chính quyền và địa giới hành chính, giáo dục, đào tạo, khoa học, công nghệ, văn hóa, thông tin, thể dục, thể thao, y tế, lao động, chính sách xã hội, dân tộc, tôn giáo, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, hành chính tư pháp, bổ trợ tư pháp và các nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của pháp luật" [5]. Theo đó, Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện có nhiệm vụ, quyền hạn tổ chức và bảo đảm việc thi hành Hiến pháp, pháp luật tại địa phương; quyết định các vấn đề của địa phương mình theo luật định.

Hai là, tổ chức hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại tố cáo là một chức năng của quản lý nhà nước.

Tổ chức hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo là công cụ giúp thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước đánh giá được thực trạng thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo tại địa phương mình phụ trách.

Theo quy định của pháp luật, thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo là hoạt động thực thi quyền lực nhà nước của cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong phạm vi quản lý nhà nước của mình nhằm lắng nghe, tiếp nhận kiến nghị, phản ảnh, khiếu nại, tố cáo từ nhân dân, phát hiện những sơ hở, bất cập của cơ chế, chính sách, pháp luật để kịp thời giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị phản ánh theo quy định pháp luật, kiến nghị hoàn thiện chính sách, pháp luật, kịp thời phát hiện những hành vi sai phạm, thậm chí là vi phạm pháp luật của đối tượng quản lý để khắc phục thiệt hại, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Đây là chuỗi những hoạt động phức tạp, đa dạng về nội dung hoạt động và thành phần tham gia, đòi hỏi phải có sự vào cuộc của các bộ phận, phòng ban cấp huyện với cơ chế phối hợp nhịp nhàng, có trách nhiệm, có hiệu quả. Nếu có bất kỳ trục trặc hay sơ suất, yếu ở khâu nào, đều sẽ ảnh hưởng đến kết quả chung và tác động trực tiếp đến hiệu quả quản lý nhà nước tại địa phương. Bên cạnh đó, hoạt động thanh tra huyện còn chịu sự tác động nhất định từ cơ quan thanh tra cấp trên, mối quan hệ này cũng tác động ít nhiều đến hiệu quả hoạt động của cơ quan thanh tra huyện. Dung hòa tất các mối quan hệ này để đưa hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo ở cấp huyện vào quy trình thống nhất, nhuần nhuyễn, bảo đảm thực hiện mục tiêu quản lý nhà nước tại địa phương đòi hỏi phải có sự lãnh đạo, chỉ đạo cũng như kiểm tra, giám sát quá trình thực hiện của từng chủ thể cũng như sự phối hợp giữa các chủ thể.

Do vậy, về bản chất, tổ chức hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo ở cấp huyện chính là việc các chủ thể có thẩm quyền thực thi nhiệm vụ, quyền hạn quản lý nhà nước được pháp luật quy định tại địa phương mình nhằm ổn định và duy trì sự ổn định của bộ máy nhà nước, tình hình an ninh trật tự xã hội tại địa phương, bảo đảm thực hiện các mục tiêu, yêu cầu của quản lý nhà nước.

3. Vai trò của việc tổ chức hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo ở cấp huyện

Một là, là đầu ra quan trọng nhất của hoạt động lập pháp, đảm bảo cho sản phẩm của hoạt động lập pháp có hiệu lực và hiệu quả trong thực tế cuộc sống. Tổ chức hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo là hoạt động để hiện thực hóa kết quả của hoạt động lập pháp, lập quy trong thực tiễn. Thông qua đó, đưa những quy định đã được thể chế hóa trong Hiến pháp, đạo luật chuyên ngành, các văn bản hướng dẫn thi hành và pháp luật có liên quan đi vào cuộc sống, tác động tới những đối tượng điều chỉnh và mang lại hiệu quả quản lý đề ra.

Hai là, tổ chức hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo ở cấp huyện là một trong những thẩm quyền quan trọng hàng đầu của cơ quan thực hiện quyền hành chính tại địa phương. Qua đó đảm bảo cho Hiến pháp, luật giữ địa vị thống trị trong nhà nước pháp quyền, phát huy đầy đủ vai trò của mình trong quản lý nhà nước, quản lý xã hội bằng pháp luật, đảm bảo cho nguyên tắc pháp quyền được thực thi trong hoạt động hành pháp.

Ba là, thông qua việc tổ chức thi hành pháp luật, cơ quan quản lý nhà nước sẽ phát hiện những lỗ hổng, những quy định pháp luật không phù hợp, không khả thi trong cuộc sống, từ đó quay trở lại đề xuất, kiến nghị khắc phục kịp thời những lỗ hổng, hạn chế, bất cấp đó. Từ phương diện này, tổ chức hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo góp phần hoàn thiện pháp luật, nâng cao chất lượng hoạt động lập pháp và lập quy, đảm bảo cho nguyên tắc pháp quyền được thực thi đầy đủ trong hoạt động lập pháp và lập quy.

Bốn là, việc tổ chức hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo sẽ đưa hoạt động này vào nề nếp, đảm bảo kỷ cương, tổ chức, kỷ luật.

Hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo có phạm vi rộng, trải khắp các lĩnh vực quản lý nhà nước, diễn ra ở mọi cơ quan quản lý nhà nước bởi hoạt động quản lý nhà nước tác động trực tiếp, thường xuyên, liên tục đến quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân trong xã hội. Việc tổ chức hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo sẽ đưa hoạt động này vào nề nếp, đảm bảo kỷ cương, tổ chức, kỷ luật. Đây là cơ sở để hoạt động này đạt được mục tiêu đề ra là công cụ phục vụ mục tiêu của quản lý nhà nước.

Năm là, thiết lập và duy trì tính chuyên nghiệp cho hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Kết quả của việc tổ chức hoạt động là phân công nhiệm vụ rõ ràng trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của từ cơ quan, đơn vị. Qua đó sẽ chuyên môn hóa nhiệm vụ này đồng thời phát huy được năng lực, sở trường của mỗi cá nhân, mỗi bộ phận, đơn vị thực thi nhiệm vụ.

4. Các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo ở cấp huyện.

Một là, tinh thần trách nhiệm của chủ thể có thẩm quyền

Thực tiễn việc tổ chức hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo cho thấy, từ việc lãnh đạo, chỉ đạo, phân công nhiệm vụ đến việc bố trí các điều kiện đảm bảo cho cá cơ quan, đơn vị, cá nhân để thực hiện nhiệm vụ tổ chức hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo được giao phụ thuộc rất lớn vào nhận thức, quan điểm, tinh thần trách nhiệm của các chủ thể có thẩm quyền từ Chánh thanh tra tỉnh, Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện đến Chánh thanh tra huyện. Mỗi chủ thể đóng một vai trò nhất định khác nhau vào hiệu quả tổ chức hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo của cấp huyện.

Sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Chánh thanh tra tỉnh với tư cách là thủ trưởng cơ quan thanh tra nhà nước cấp trên đóng vai trò quan trọng đến chất lượng, tính khả thi - sự không trùng lặp, chồng chéo của kế hoạch thanh tra, sự phù hợp với chương trình, kế hoạch thanh tra chung của toàn tỉnh - của Chương trình, kế hoạch thanh tra hằng năm của thanh tra huyện, tác động trực tiếp đến hiệu quả hoạt động thanh tra của cơ quan thanh tra huyện. Sự quan tâm, chỉ đạo, lãnh đạo của Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện tác động trực tiếp và quan trọng nhất đến hiệu quả tổ chức hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo ở cấp huyện. Với tư cách là thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước ở địa phương, Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện có thẩm quyền lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện đến việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của cơ quan chuyên môn thuộc cấp huyện từ tổ chức bộ máy, biên chế đến việc nâng cao trình độ, chuyên môn, nghiệp vụ, từ việc phân công nhiệm vụ cụ thể đến cơ chế phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị, cá nhân và các yếu tố đảm bảo thực hiện nhiệm vụ như cơ sở vật chất, trang thiết bị làm việc đến kinh phí hoạt động. Hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo cũng vậy, Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện có thẩm quyền lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện, trực tiếp và thường xuyên đến hoạt động này. Do vậy, sự quan tâm chỉ đạo, sự quyết tâm của chủ thể này có vai trò quyết định đến hiệu quả tổ chức hoạt động trên thực tế.

Với chánh thanh tra huyện, chủ thể này có vai trò quan trọng trong tổ chức hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong nội bộ cơ quan mình từ việc xây dựng dự thảo chương trình, kế hoạch thanh tra huyện hằng năm, đến việc tổ chức triển khai hoạt động thanh tra bằng các đoàn thanh tra, giám sát đoàn thanh tra…. Đến đôn đốc, kiểm tra thực hiện kết luận thanh tra. Trong hoạt động tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, vai trò tổ chức hoạt động này của chánh thanh tra huyện thể hiện ở việc phân công nhiệm vụ cho cán bộ, công chức chủ trì, phối hợp thực hiện công tác, đảm bảo các nguồn lực khác để cán bộ, công chức phát huy được năng lực chuyên môn, góp phần vào hiệu quả hoạt động chung.

Hai là, mức độ hoàn thiện của hệ thống quy phạm pháp luật

Tổ chức hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo ở cấp huyện với tính chất là công tác tổ chức thi hành pháp luật của CQĐP. Công tác này chịu tác động trực tiếp bởi mức độ hoàn thiện của hệ thống pháp luật có liên quan đến thẩm quyền của cơ quan địa phương trong tổ chức thi hành pháp luật về thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Từ góc độ lý thuyết về tổ chức thi hành pháp luật, một hệ thống pháp luật đầy đủ, đồng bộ, thống nhất, hiệu quả, khả thi là nền tảng cơ sở, điều kiện để các cơ quan, tổ chức và cá nhân trong xã hội có điều kiện để tuân thủ triệt để hệ thống pháp luật do Nhà nước ban hành[6].Bên cạnh đó, việc tổ chức hoạt động thanh tra, tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo ở cấp huyện được thực hiện bởi cơ quan quản lý nhà nước là chủ thể của quyền lực công, với mục đích thể hiện chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước tại địa phương trên các lĩnh vực của đời sống xã hội. Để thực hiện được mục đích ấy, hiệu quả tổ chức hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo đạt được đến đâu phụ thuộc rất nhiều và hệ thống quy phạm pháp luật điều chỉnh về vấn đề này. Từ chủ thể có thẩm quyền, nội dung, trình tự thực hiện đến các yếu tố đảm bảo hiệu quả thực hiện thẩm quyền của các chủ thể - những yếu tố tác động trực tiếp đến hiệu quả tổ chức hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo - đều phụ thuộc rất nhiều bởi căn cứ pháp lý - hệ thống quy định pháp luật có liên quan. Một mặt, quy định pháp luật là cơ sở để các chủ thể biết, hiểu và chủ động thực hiện quyền và trách nhiệm của mình trên thực tế. Ở khía cạnh này có thể hiểu việc các chủ thể có thẩm quyền hiểu rõ được phạm vi, giới hạn pháp luật giao để buộc mình thực hiện theo đúng phạm vi, nội dung trình tự, thủ tục thực hiện quyền, đồng thời họ cũng biết được trách nhiệm phải thực hiện trong quá trình thực hiện quyền để qua đó họ sẽ thực hiện quyền lực trong giới hạn phạm vi được trao có hiệu quả nhất.

Mặt khác, quy định pháp luật cũng là cơ sở để xác định trách nhiệm pháp lý đối với các chủ thể khi họ không thực hiện hoặc thực hiện không đúng với chức trách, nhiệm vụ được giao. Ở khía cạnh này, việc áp dụng pháp luật không do chủ thể có thẩm quyền chủ động thực hiện nữa mà do chủ thể khác có thẩm quyền do pháp luật trao và áp dụng các trình tự, thủ tục nhất định để xác định hậu quả pháp lý mà thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước phải nhận khi đã không làm đúng, đầy đủ chức trách, nhiệm vụ của mình.

Ba là, nguyên tắc tổ chức bộ máy hành chính nhà nước

Một trong những nguyên tắc trong quản lý hành chính ở Việt Nam là sự phụ thuộc hai chiều của cơ quan địa phương. Theo đó, cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương đều tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc song trùng trực thuộc. Ðối với cơ quan nhà nước có thẩm quyền chung một mặt phụ thuộc vào cơ quan quyền lực nhà nước cùng cấp, mặt khác phụ thuộc vào cơ quan hành chính nhà nước cấp trên. Đối với cơ quan quản lý nhà nước theo ngành, lĩnh vực ở địa phương, một mặt phụ thuộc vào cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền chung ở địa phương là Ủy ban nhân dân, mặt khác phải phụ thuộc vào cơ quan quản lý nhà nước theo ngành, lĩnh vực cấp trên. Với cấp huyện, tổ chức hoạt động thanh tra, thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo ở cấp huyện của thanh tra huyện các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện một mặt phụ thuộc vào Ủy ban nhân dân huyện và Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện, mặt khác sẽ phụ thuộc vào cơ quan quản lý nhà nước theo ngành, lĩnh vực cấp tỉnh như thanh tra tỉnh, các sở chuyên ngành.

Về lý thuyết, nguyên tắc song trùng trực thuộc của cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương bảo đảm sự thống nhất giữa lợi ích chung của nhà nước với lợi ích của địa phương, giữa lợi ích ngành với lợi ích của lãnh thổ. Tuy nhiên, trên thực tế và xuất phát từ đặc thù công tác của ngành Thanh tra, nguyên tắc tổ chức này cũng tác động nhất định đến hiệu quả tổ chức hoạt động trên thực tế bởi sự phân định thẩm quyền của các chủ thể không phải trong trường hợp, bối cảnh cụ thể nào cũng rõ ràng, tường minh.

Bốn là, chất lượng đội ngũ cán bộ thực thi nhiệm vụ

Từ góc độ lý thuyết, hiệu quả việc tổ chức hoạt động của bất kỳ công việc hay lĩnh vực nào cũng đều được quyết định bởi yếu tố con người. Với tổ chức hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo ở cấp huyện thì yếu tố con người hay trình độ chuyên môn, tinh thần trách nhiệm, ý thức kỷ luật của đội ngũ cán bộ được phân công nhiệm vụ có tác động lớn đến hiệu quả tổ chức hoạt động trên thực tế. Một đội ngũ cán bộ, công chức có chuyên môn được đào tạo bài bản, đúng chuyên ngành để hiểu đúng tinh thần pháp luật, có kinh nghiệm công tác đủ dài cùng với một nền tảng kiến thức xã hội đủ để thấu hiệu tình hình an ninh, trật tự, kinh tế - xã hội tại địa phương thì kiến thức, kỹ năng đó sẽ đảm bảo hiệu quả hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo được nâng cao, phục vụ mục tiêu quản lý. Ngược lại, nếu thiếu đi một trong những yếu tố về kiến thức chuyên môn, kinh nghiệm công tác, kỹ năng nghiệp vụ thì sẽ tác động trực tiếp đến hiệu quả tổ chức hoạt động.

Từ góc độ thực tiễn, hoạt động thanh tra cấp huyện bị tác động lớn từ yếu tố nhân sự. Số lượng bên chế khá hạn hẹp thiếu sự ổn định do thường xuyên bị điều động, luân chuyển do thuộc quyền quản lý của Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện nên số biên chế đáp ứng được yêu cầu về chuyên môn nghiệp vụ, kinh nghiệm công tác, điều kiện tiêu chuẩn ngạch bậc để có thể đảm nhận trọng trách thủ trưởng cơ quan thanh tra hay nhiệm vụ thanh tra viên là không nhiều. Tính ổn định về vị trí việc làm, sự chuyên nghiệp nghiệp, trình độ chuyên môn, kinh nghiệm công tác cũng là những yếu tố đánh giá chất lượng đội ngũ cán bộ nói chung và cũng là những yếu tố tác động trực tiếp đến tổ chức hoạt động của thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo ở cấp huyện nói riêng.

Năm là, tình hình thực tế tại địa phương

Thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo ở cấp huyện có đặc thù là phục thuộc rất lớn vào quy mô, vị trí địa lý, tình hình an ninh chính trị, trật tự xã hội, trình độ phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương. Bởi lẽ đối tượng tác động trực tiếp của hoạt động này là công dân, tổ chức, đơn vị trên địa bàn huyện. Sự phân bổ dân cư trên địa bàn, mức độ phát triển kinh tế - xã hội sẽ quyết định đến mức độ phát triển, quy mô của doanh nghiệp, quyết định đến mức độ tác động của quá trình phát triển kinh tế - xã hội đến đời sống dân cư, đến mức độ phạm vi quyền và lợi ích của các chủ thể trong xã hội bị tác động. Và do vậy, tác động trực tiếp đến mối quan hệ giữa Nhà nước với người dân và doanh nghiệp, buộc việc tổ chức hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo phải có sự điều chỉnh linh hoạt, để thích ứng, phù hợp với tình hình. Nói cách khác, việc tổ chức hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo ở cấp huyện bị tác động rất lớn bởi yếu tố địa chính trị tại địa phương nên quá trình tổ chức thực hiện trên thực tế rất cần sự linh hoạt của các chủ thể có thẩm quyền, cần bám sát vào tình hình địa chính trị tại địa phương để vừa đảm bảo tính hợp pháp, vừa đảm bảo tính hợp lý. Có như vậy, việc triển khai tổ chức hoạt đông này mới đạt được hiệu quả, phục vụ mục tiêu quản lý nhà nước tại địa phương.
 

TS. Phạm Thị Huệ

 Trưởng phòng, Viện Chiến lược và Khoa học thanh tra

[1] Trong phạm vi nghiên cứu của Bài viết thì cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước ở cấp huyện sẽ không bao gồm HĐND, Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện 

[2] Khoản 11, Điều 2, Luật Khiếu nại năm 2011

[3]Khoản 7, Điều 2, Luật Tố cáo năm 2018.

[4] Khoản 1, Điều 112, Hiến pháp năm 2013.

[5] Khoản 4, Điều 28 Luật Tổ chức Chính quyền địa phương năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2019).

[6] Cục Quản lý xử lý vi phạm hành chính và theo dõi thi hành pháp luật, Bộ Tư pháp, “Nâng cao hiệu quả tổ chức thi hành pháp luật gắn với xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật”, https://moj.gov.vn/ 

(Nguồn: http://www.issi.gov.vn/News/NewsEventDetail.aspx?6992)